Еліміздің ірі қалаларында, соның ішінде Алматыда, шетелден келген студенттерді жиі көріп жатамыз. Қытай, жапон, ауған жастары неліктен бізге келіп оқиды, мақсаттары не, ойлары қандай?
Саид Самим, Ауғанстан, 22 жаста
— Қазақстанға қашан келдің?
— Қазақстанда тұрып жатқаныма 3 жылдай болды. Бүгінгі күні әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің журналистика факультетінің 2 курс студентімін. Қазақстанға «1000 ауған баланы оқыту» бағдарламасы бойынша 2010 жылы келгенмін. Қазақстанға келгенге дейін Ауғанстанда жазушы болу мақсатымен «Парсы тілі филологиясында» білім алып жүргенмін, кейін осы бағдарлама бойынша емтихандар тапсырып, жоғарғы балл алғаннан кейін Қазақстан елшілігінен Қазақстандық университетке шақырту алдым. Сөйтіп қазақ елінің қандай екенін көрейін деп Қазақстанға келдім.
— Алматыда тұрып жатқанына біраз болыпты. Кабулмен салыстырғанда қалаға не жетіспейді деп ойлайсың?
— Алматы Қазақстандағы ең әсем қалалардың бірі. Менің ойымша ешқандай кемшілік жоқ. Бірақ қаланы әлі де жақсартуға болады. Қалада транспорт көп болғанымен автобустар жетіспейтіндігі байқалады. Сондай-ақ кітапханаларға кіріп кітап оқуды оңай етіп, шетелдіктерге арнап шет тіліндегі кітаптардың қорын молайтса жақсы болар еді.
— Оқуды бітіргеннен кейін қандай жоспарларың бар?
— Мені мемлекет оқуға жібергеннен соң Ауғанстанға оралып, сонда жұмыс істеуім керек. Бүгінгі күні Қазақстанда журналистика мамандығында оқып жатқанымен актер ретінде де өзімді сынап көріп жатырмын. Актер болу өзімнің негізгі арманым. Болашақта кино саласына кететін шығармын...
— Қазақстандық БАҚ-ты оқып тұрасың ба?
— Шынымды айтсам, оқымаймын. Бір тілді үйренгенде алдымен адам сол тілді тыңдауы қажет, сосын сөйлеуі керек, содан кейін барып оқып, одан әрі жазуы қажет. Адам туылғанда да осы кезеңдерден өтеді ғой. Мен қазақ тілін тыңдадым, сөйледім, енді алдағы уақытта оқуды да қолға аларым анық.
— Қазақтың қандай жазушыларын білесің?
— Әрине, ұлы Абай және Мұхтар Әуезов. Өзімнің туған тілім иран тілінде Абайдың көптеген шығармаларының аудармалары бар. Қазақ тілін үйренгеннен кейін Мұхтар Әуезовтың «Абай жолы» романын оқимын деп шештім.
— Ал қазақ әншілерін тыңдайсың ба?
— Өзім Қазақстанға келгелі өзгелер: «Қазақстан ұнайды ма?» деп сұраса, бәріне «Қазақстанда маған екі нәрсе қатты ұнайды, бірі — Абай, екіншісі — Шәмші». Шәмшінің барлық әндерін сүйіп тыңдаймын.
— Қаладағы ең жиі баратын орындарың?
— Киноға қатты қызығатын болғандықтан негізінен кинотеатрларға жиі барып тұрамын.
— Қазақ жастары қандай деп айта аласың?
— Адамдардың барлығы бірдей болмайды ғой. Әрқайсысы әр түрлі. Менің байқағаным, қазақ қыздары жігіттерге қарағанда жақсы оқиды да, жігіттер көбіне қыдырып, ойнағанды жақсы көреді екен.
— Қазақстанда неге үйрендің, өзіңе қандай жаңалық аштың?
— Ең бірінші, қазақ тілін үйрендім. Мұнда отбасым болмаған соң бәріне өзің жауаптысың ғой, жауапкершілікті, тәуелсіз болуды үйрендім. Әлі де үйрену үстіндемін. Қазір бәрін тізіп айтып бере алмаймын, бірақ Қазақстанға келгелі көп өзгергенімді байқаймын.
Ацуши Сайто, Жапония, 27 жаста
— Қазақстанға қашан келдің?
— Мен Токио қаласындағы Васэда университетінің докторантурасында білім алып жатырмын. Қазақстанға осыдан біраз ай бұрын келген болатынмын. Негізінен оқып жүрген Васэда университетінен Қазақстанды зерттеуге студенттер тобы 1-2 аптаға келіп-кетіп жүреді. Мен де кезінде сондай топпен Қазақстанға бірнеше рет келгенмін. Қазір осы елдің мәдениетін зерттеумен айналысып жүрмін. Менің зерттеу жұмысым «Қазақ салт-дәстүрлері» деп аталғандықтан, қазіргі кезде осы саланы жан-жақты қарастырып, меңгерудемін.
— Не үшін Қазақстанды таңдадың?
— Жалпы жапондықтар Орталық Азия туралы аз біледі. Қазақстан десе олар білмес, бұл аймақты тек Орталық Азия деп қана таниды. Мүмкін жаңалықтардан сыртқы сауда-саттық туралы білулері мүмкін, бірақ мәдениет жағынан хабардар емес. Васэда университетінде оқып жүріп осы Қазақстанды мәдени тұрғыдан зерттеуді қолға алғанмын. Сондай-ақ мәдениетпен қатар Қазақстандағы денсаулық мәселелері бойынша да зерттеулер жүргізудемін. Болашақта екі елдің арасындағы достық қарым-қатынасы үшін қызмет еткім келеді.
— Оқуды бітіргеннен кейін қандай жоспарларың бар?
— Негізі докторантураны 3 жыл оқимын. Егер бәрі жақсы болып жатса, Қазақстанға тағы да біраз уақытқа келіп-кету ойымда бар.
— Қаладағы жиі баратын орындарың?
— Өзім табиғатты жақсы көретін адаммын, көбіне табиғат аясында демаламын. Мысалы, «Көк-төбеге» барып, «Үлкен Алматы» өзенінің бойымен серуендегенді ұнатамын.
— Жапондықтармен салыстырғанда қазақ жастары қандай екен?
— Қазақстанға келгенде ең бірінші көзге түсетіндігі — жастардың қызы болсын, жігіті болсын, бәрінің дене бітімдері жапондықтарға қарағанда әлдеқайда ірі екен. Жалпы алғанда Қазақстанда өзімді шетелде жүргендей сезінбеймін, өйткені қазақтардың түр-келбеті жапондықтарға қатты ұқсайды.
— Қазақстан саған не үйретті?
— Өзім мәдениетті зерттеген соң көбіне мәдениетке мән беремін. Мысалы, адам қайтыс болғаннан кейін жетісін, қырқын, жылын өткізу туралы салттардың мәнін түсініп жатырмын.
— Орыс тілін біледі екенсің, қазақ тілін үйрену ойыңда бар ма?
— Қазір орыс тілінде біраз білемін, оған қосымша қазақ тілін де үйреніп жүрмін. Негізінен ескілеу болса да сонау 90-жылдары шыққан «Қазақша-Жапонша, Жапонша-Қазақша» сөздік бойынша біраз сөздерді білемін.
— Қазақстанға алғаш келгенде қандай қиындықтарға кезіктің?
— Жапонияда жылы аймақта тұрған едім. Әлі күнге дейін Қазақстанның қысына үйрене алар емеспін. Қазақстанға алғаш рет келгенде қыс еді, қазіргі кезде де әлі қиындау.
Лин Гохай, Қытай, 21 жаста
— Қазақстанға қалай келдің?
— Қазақстанға 2008 жылы келдім. Әкем Қазақстанда жұмыс істейді, әпкем де осында оқиды. Мен де оқуымды бітірген соң жоғарғы білім алып, тіл үйрену үшін осы елге келдім. Бүгінгі күні ҚазҰУ-дың журналистика факультетінің «Баспа ісі және дизайн» мамандығында білім алып жатырмын.
— Оқуды бітірген соң қандай жоспарларың бар?
— Оны әлі шешпедім. Болашақта көре жатармыз. Негізінен экономикаға қызығамын, алдағы уақытта экономист болып кетуім де ғажап емес.
— Қаладағы жиі баратын орындарың?
— Қалада ұнатып жиі баратын орындарым өте көп. Әсіресе халық көп шоғырланған жерде орналасса да іші тыныш, әрі таза 28 Панфиловшылар саябағы ең көп баратын жерім.
— Қазақ жастары мен қытай жастарын салыстырсақ не өзгешелік бар?
— Негізінен екі халықтың ділі басқа болғандықтан айырмашылықтар өте көп деуге болады. Қазақстандағы жастар мен Қытайдағы Үрімшіде тұратын қазақ жастарын салыстыратын болсақ, көп өзгешеліктер байқайсың. Соның бірі — салт-дәстүрдің, тілдің ерекшеліктері. Бір байқағаным, Алматының халқы көбіне орыс тіліне басымдық береді екен.
— Қазақстан саған не үйретті?
— Қазақстанға келген мақсатым тіл үйрену болған, осы тілді үйреткен Қазақстан.
— Қазақ тілін білесің бе?
— Қазір орыс тілінде білім алып жатырмын. Бірақ кезінде қазақ тілін үйрететін курстарға арнайы қатысқанмын. Қазақ тілінде сөйлемесем де түсінемін.
Сұхбаттасқан Айнұр Ракишева
Фото автордікі